Wanneer je een bedrijf start, moet je een rechtsvorm kiezen. Dit is de wettelijke vorm van je bedrijf. Ga je voor een eenmanszaak, een vof, een bv of iets anders? Je keuze heeft gevolgen: voor de belasting die je betaalt, de regels die je moet volgen en je aansprakelijkheid. 

Maar hoe kies je de rechtsvorm die bij je onderneming past? We helpen je op weg met de voor- en nadelen van de veelvoorkomende rechtsvormen.  

Om meteen met de deur in huis te vallen: zzp’er of freelancer is geen rechtsvorm. Misschien wist je dat allang, maar toen ik zelf jáááren geleden begon met freelancen, had ik echt geen idee. Dus bij deze. 

Een zzp’er staat voor zelfstandige zonder personeel. En een freelancer? Dat is gewoon een freelancer. Nou, dan is dat in ieder geval de wereld uit. Terug naar de rechtsvormen.

Welke rechtsvormen zijn er voor ondernemingen?

Als je een kleine onderneming wilt starten, zijn dit de meest voorkomende rechtsvormen:

• Eenmanszaak
• Vennootschap onder firma (vof)
• Bv
• Maatschap
   

We zullen ze later één voor één wat uitgebreider bekijken.

Maar first things first:

Wanneer kies je een rechtsvorm?

Zorg dat je vóór je inschrijving bij de KVK weet wat voor rechtsvorm je kiest. Wanneer je je bedrijf inschrijft bij de KVK, moet je namelijk de rechtsvorm van je bedrijf doorgeven.  

Goed om te weten: je keuze is niet voor altijd. Je kunt later altijd van rechtsvorm veranderen. Begin je klein als eenmanszaak, maar groeit je bedrijf hard of wil je investeerders aantrekken? Je kunt dan overstappen van een eenmanszaak naar een bv. Dit gebeurt regelmatig. Zo groeit je rechtsvorm gewoon mee met je onderneming.

Hoe kies ik de juiste rechtsvorm voor mijn onderneming?

Welke rechtsvorm je kiest hangt af van een paar dingen:

• Je persoonlijke situatie: werk je alleen of met een partner? Hoeveel privévermogen wil (of kun) je risico laten lopen?
• Of je het bedrijf samen met anderen start: als je gaat samenwerken, heb je een andere structuur nodig dan wanneer je alleen begint.
• Het financiële risico dat je loopt: investeer je veel, werk je met grote voorraden of personeel?
• Hoeveel winst verwacht je?
• Je plannen voor de toekomst: wil je groeien, investeerders aantrekken of het bedrijf later kunnen verkopen? Ook dat speelt mee in je keuze.

Wat zijn de voordelen van een eenmanszaak?

De meeste kleine bedrijven starten als eenmanszaak. Dat is niet voor niets: deze rechtsvorm is eenvoudig op te richten en kost relatief weinig. Je hoeft je alleen in te schrijven bij de Kamer van Koophandel en niet naar de notaris. 

De administratie is overzichtelijk en kun je vaak zelf doen, bijvoorbeeld met een tool als Tellow. 

Omdat je als enige eigenaar snel beslissingen kunt nemen, blijf je ook lekker flexibel. Ook fiscaal is het aantrekkelijk: je betaalt inkomstenbelasting over je winst, maar kunt gebruikmaken van aftrekposten zoals de zelfstandigenaftrek en startersaftrek. Zo betaal je minder belasting.

Wat zijn de nadelen van een eenmanszaak?

Een van de nadelen is dat je persoonlijk aansprakelijk bent voor alle schulden van je bedrijf. Dit betekent dat ook je privébezit, zoals je huis of je spaargeld, op het spel kan staan. 

Daarnaast is een eenmanszaak minder aantrekkelijk voor investeerders, en betaal je bij hoge winst vaak meer belasting dan bij een bv. 

Bij een eenmanszaak kan de inkomstenbelasting in 2025 oplopen tot 49,40% voor winst vanaf € 76.817. Het laagste tarief voor de vennootschapsbelasting daarentegen is in 2025 19% tot € 200.000. 

Bovendien stopt de onderneming als jij stopt, waardoor overdracht minder eenvoudig is.

Wat zijn de voordelen van een vof?

Een vof is makkelijk op te richten: je hoeft je alleen in te schrijven bij de Kamer van Koophandel en hebt geen notaris of startkapitaal nodig. Je runt het bedrijf samen met een of meerdere partners, waardoor je de verantwoordelijkheid, taken en risico’s kunt delen. 

Daarnaast kun je als vennoot gebruikmaken van belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek en startersaftrek, net als bij een eenmanszaak. 

Jullie bepalen samen wie wat doet en hoe de winst wordt verdeeld. Die afspraken leg je vast in een vennootschapscontract. 

Ben je getrouwd? Dan kun je ook een man-vrouwfirma starten en zo dubbel profiteren van fiscale voordelen.

Wat zijn de nadelen van een vof?

Het grootste nadeel van een vof is dat alle vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn. Gaat er iets mis, dan kun je met je privévermogen aansprakelijk worden gesteld, ook voor fouten van je medevennoot. Dat geldt ook voor man-vrouwfirma’s, zelfs als jullie op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd. 

Daarnaast vraagt samenwerken om duidelijke afspraken en vertrouwen: wie doet wat, en wie beslist wanneer? Als dat niet goed is vastgelegd, kunnen er makkelijk conflicten ontstaan. 

Tot slot kun je je aandeel in de vof niet zomaar verkopen of overdragen zonder toestemming van de andere vennoten.

Wat zijn de voordelen van een bv?

Een bv is vooral interessant als je grotere risico’s loopt of hoge winst verwacht. Omdat de bv een eigen rechtspersoon is, ben je in principe niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden van het bedrijf. Dat geeft rust en zekerheid, zeker als je werkt met grote investeringen, personeel of leveranciers. 

Ook kun je aandelen uitgeven, wat aantrekkelijk is voor investeerders of bij samenwerking. 

Bij hogere winsten is een bv vaak fiscaal voordeliger dan een eenmanszaak, omdat het lage tarief voor vennootschapsbelasting (19% tot € 200.000 winst) meestal gunstiger uitvalt dan de hoogste schijven van de inkomstenbelasting. 

Daarnaast kun je een bv relatief eenvoudig verkopen of overdragen.

Wat zijn de nadelen van een bv?

Een bv oprichten is duurder en formeler dan een eenmanszaak of vof. Je moet langs de notaris en jaarlijks een jaarrekening opstellen en publiceren. 

Ook is de boekhouding complexer, met onder andere loonadministratie en vennootschapsbelasting. Als directeur-grootaandeelhouder (DGA) ben je verplicht jezelf een ‘gebruikelijk loon’ uit te keren, ook als je daar liever nog even mee wacht. 

Bovendien kun je als bv geen gebruikmaken van ondernemersaftrek zoals de  zelfstandigenaftrek en startersaftrek, waardoor je bij lagere winst fiscaal vaak minder voordelig uit bent dan met een eenmanszaak. 

Kortom: een bv is vooral aantrekkelijk als je bedrijf al wat groter of winstgevender is.

Wat zijn de voordelen van een maatschap?

Een maatschap is aantrekkelijk voor professionals die hun beroep samen willen uitoefenen, zoals artsen, advocaten of ontwerpers. Je werkt zelfstandig, behoudt je eigen klanten en omzet, maar deelt wel kosten en expertise met je mede-maten. 

De samenwerking is flexibel: jullie bepalen samen hoe de winst wordt verdeeld en wie wat bijdraagt, vastgelegd in een maatschapsovereenkomst. 

Een maatschap oprichten is eenvoudig en goedkoop, want je hebt geen notaris of minimumkapitaal nodig. 

Als maat betaal je inkomstenbelasting over je eigen winstdeel, en kun je, als je voldoet aan de voorwaarden, gebruikmaken van belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek en startersaftrek.

Wat zijn de nadelen van een maatschap?

Net als bij andere rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid ben je in een maatschap persoonlijk aansprakelijk. Je draait op voor je eigen fouten, maar ook voor gezamenlijke belastingschulden van de maatschap. 

Schuldeisers kunnen daarbij je privébezit aanspreken. Omdat je samenwerkt, is het belangrijk om alles goed vast te leggen: van winstverdeling tot uittreden of voortzetting. 

Zonder heldere afspraken kunnen er snel misverstanden ontstaan. Ook kun je je plek in de maatschap niet zomaar overdragen aan iemand anders; daar is toestemming van de andere maten voor nodig.

Verschillen in boekhouding per rechtsvorm

De rechtsvorm die je kiest, heeft gevolgen voor je administratieve verplichtingen. Een eenmanszaak of vof heeft vaak een simpelere boekhouding dan een bv, waar je bijvoorbeeld een jaarrekening moet opstellen en jezelf een vast salaris moet uitkeren.

Gelukkig hoef je dat niet allemaal alleen uit te zoeken. We kunnen je helpen met slimme tools zoals online boekhoudsoftware speciaal voor kleine ondernemers of een handige zakelijke rekening. 

Wil je weten wat het beste bij jou en de rechtsvorm van je bedrijf past? Neem contact met ons op. We denken graag met je mee.